مبحث کالای خطرناک و روشهای حمل آن، یکی از مهمترین مباحث در صنعت حمل و نقل بین المللی میباشد. در ارسال بار چه به‌صورت زمینی و چه به‌صورت هوایی و دریایی، چه به عنوان صادرات بار تجاری و چه به شکل فریت بار، کالاهای متفاوت و مختلفی حمل میشوند. برخی از این کالاها، در طبقه بندی بارهایی قرار میگیرند که اصطلاحا به آنها کالاهای خطرناک (Dangerous Goods) گفته میشود.

کالاهای خطرناک شامل کالاها یا موادی هستند که توانایی ایجاد خطر برای سلامت و ایمنی اموال یا محیط زیست را داشته و درلیست کالاهای خطرناک “کتاب مقررات کالاهای خطرناک یاتا”، نام آنها برده شده و یا مطابق این مقررات طبقه‌بندی شده‌اند.

حمل کالای خطرناک فرآیند پیچیده ای است که شامل هزاران قوانین و مقررات است.

کالاهای خطرناک مُجازی را که طبق مقررات طبقه بندی، شناسایی، بسته بندی، علامت گذاری و برچسب‌گذاری شده باشند، می‌توان به‌صورت هوایی حمل نمود.

این دسته از کالاهای خطرناک، کالایی هستند که حمل و نقل آنها به صورت هوایی، بطور کلی ممنوع می‌باشد. کالاهایی مانند: اکثر مهمات و مواد منفجره. همیشه مراقبت هایی خاص برای جلوگیری از پذیرش این قبیل از کالاها برای حمل هوایی وجود دارد. چرا که حمل بعضی از کالاهای خطرناک تحت هر شرایطی، با هواپیما ممنوع است.

این دسته از کالاهای خطرناک، با رعایت شرایطی خاص در بسته بندی و حمل، میتوانند بصورت کارگو ارسال شوند. این دسته از کالاهای خطرناک را، نمیتوان در جامه‌دان همراه مسافر و یا خدمه پرواز ارسال نمود. در ادامه، به مباحث حمل اینگونه کالاها خواهیم پرداخت. در واقع بیشترین مبحث ما در این مقاله مربوط به همین کالاها میباشد. این کالاها طبق استاندارد جهانی یاتا، در ۹ کلاس کلی دسته بندی میشوند. در ادامه مقاله به این ۹ کلاس کالای خطرناک خواهیم پرداخت.

در برخی موارد ممکن است مسافر، کادر پرواز یا فرستنده‌ی بار، اطلاعی از خطرناک بودن کالای خود ندارند. تعیین و شناسائی کلیه کالاهای خطرناک کار ساده‌ای نیست. به همین دلیل باید همیشه آگاهانه و بسیار با دقت عمل نمود. به عبارتی در فرآیند تشخیص و پذیرش بار، باید آن قدر دقیق عمل نمود که به غیر از کالاهای مجاز، هیچ کالای خطرناکی توسط هواپیما حمل نگردد. در ذیل نمونه هایی از کالاها ذکر شده اند:

تجهیزات هواپیما (جلیقه نجات،قطعات یدکی هواپیما، کپسول آتش نشانی و…)

لوازم اتومبیل (باتری تر، باک سوخت حاوی سوخت و…)

وسایل باتری‌دار (باتری تر یا باتری لیتیومی)

تجهیزات اردوگاهی (کپسول گاز، کبریت، قرص الکل جامد و…)

مواد شیمیایی (مایعات یا جامدات قابل اشتعال، انواع پاک کننده های سطوح، مواد سمی و…)

تجهیزات غواصی (چراغ قوه حاوی باتری، سیلندرهای هوا و…)

لوازم خانگی (مایعات قابل اشتعال، چسب ها، کبریت و…)

تجهیزلت آزمایشگاهی (اکسید کننده ها، مواد سمی و…)

جامدان مسافر (کبریت، گاز پاک کن،اسپری، فندک،لوازم عکاسی،انواع مختلف رنگ و دارو، غذای فریز شده و…)

جعبه ابزار…

برخی از کالاهای خطرناک، در مواردی خاص، از رعایت مقررات حمل کالای خطرناک مستثنی هستند. این موارد بدین شرح میباشد:

  – مقادیر مستثنی شده کالای خطرناک:

شرایط ویژه‌ای برای حمل مقادیر بسیار کم کالاهای خطرناک در قسمت کارگو در نظر گرفته می‌شود که این کالاها را از رعایت الزامات معمول کالاهای خطرناک، نظیر تهیه مدارک و برچسب خطر مستثنی می سازد. مقدار های محدود بعضی از کالاهای خطرناک را می توان بنا بر توصیه‌های سازمان ملل در بسته‌بندی غیر از UN حمل کرد.

  – مواد رادیو‌اکتیو در بسته‌بندی مستثنی شده:

مواد رادیو اکتیو با میزان سطح تابش کم که هیچ اثری روی انسان یا مواد حساس نظیر فیلم خام در مجاورت خود ایجاد ننماید، میتواند بدون بسته بندی UN حمل شود.

  – اموال و وسایل شرکت حمل کننده بار:

تجهیزات هواپیما، کالاهای مصرفی، یخ خشک، تجهیزات الکترونیکی باتری دار، قطعات یدکی هواپیما

Source: 1Technical Instructions for the Safe Transport of Dangerous Goods by Air(TI)

2Dangerous goods regulations(DGR)

Persian cargo logo